OBS Broekhem: “Als je werkt aan cultuur, ben je bezig met leren”
OBS Broekhem is een openbare basisschool met 137 leerlingen in Valkenburg, Limburg. En een van de scholen die deelnemen aan het project ‘Toon je Talent’, een initiatief van een van de penvoerders in het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK). De school investeert sinds de start van het NP Onderwijs fors in cultuureducatie en ziet met het extra geld kans om leerlingen via ‘Toon je Talent’ cultuuronderwijs aan te bieden in de vorm van een verlengde schooldag. Een bijzonder programma, waardoor alle kinderen van groep 5 tot en met 8 kennismaken met verschillende disciplines in kunst, cultuur en sport.
In deze serie interviews gaan we met scholen in het funderend onderwijs in gesprek over inzet van de interventie cultuureducatie. Waarom hebben ze gekozen om cultuureducatie op te nemen in hun schoolprogramma en hoe geven ze hier invulling aan? Met wie werken zij samen? En welke effecten zien ze bij de leerlingen?
Waarom cultuureducatie?
Op OBS Broekhem is gekozen om met het geld uit het NP Onderwijs te focussen op cultuur, sport én de mentale weerstand in het schoolprogramma.
Eefje de Wever, directeur van de school, legt uit: “Ik ben er van overtuigd dat je je talenten kan ontwikkelen en uitbreiden als je cultuureducatie aanbiedt. Als je werkt aan cultuur, muziek, drama en dans, ben je bezig met leren, alleen uit zich dat anders. Onze kinderen in Broekhem zijn gebaat bij het leren op verschillende gebieden, manieren en vlakken. Ze vinden het lastig om te praten over hun emoties of soms moeilijk om aan te geven waar hun eigen behoeftes liggen, waar ze trots op zijn.
“Daarnaast zijn ze het niet gewend om naar een museum of theatervoorstelling te gaan. Ze komen minder snel in aanraking met dans of kunst. Met ‘Toon je Talent’ halen we al deze kunst- en sportdisciplines in huis. Dit doen we omdat wij die zelf onvoldoende hebben en maar in bepaalde mate zelf cultuuronderwijs geven. Wij gunnen onze leerlingen veel meer dan wat we nu geven.”
Talenten ontdekken
Marleen (van Kaleidoscoop Cultuureducatie), penvoerder CmK, legt uit wat dit project doet: “Talentontwikkeling vindt vaak plaats na schooltijd. Met dit project ontdek je óp school alle disciplines: muziek, dans, drama. De leerlingen ontdekken zo wat ze interessant vinden en welk talent ze verder willen ontwikkelen. Die ontwikkeling is vaak na schooltijd, je vrijetijdsbesteding. Je kunt niet altijd van een school verwachten om dat ook nog helemaal verder te ontwikkelen.”
De NP Onderwijs-gelden zijn op de school voor een heel groot deel ingezet op cultuureducatie in de vorm van de verlengde schooldag. Marleen: “En dat is heel bijzonder, er is veel geld dat de school beschikbaar heeft gesteld voor de kinderen voor cultuureducatie, sport, yoga en mindfulness. Het is een prachtig, interessant programma geworden.”
De school biedt nu 2 keer per week een verlengde schooldag voor de groepen 5 tot en met 8. De lessen duren dan niet tot 14:00 uur maar tot 15:00 uur. Tijdens dat laatste uur krijgen zij één van de vakgebieden van de verlengde schooldag aangeboden. Dat gebeurt in blokken van 5, zodat ze met alles kennis kunnen maken. De disciplines wisselen elkaar af.
Leerlingen volgen eerst 5 basislessen van elke discipline. Daarna mogen de kinderen een keuze maken en krijgen ze nog 10 lessen in hun gekozen kunstdiscipline, waarbij ze toewerken naar een eindpresentatie voor de ouders aan het einde van het schooljaar.
Eefje: “Als covid het toelaat, willen we graag een eindfeest houden. Alle ouders komen kijken en de docent van de verlengde schooldag laat met alle kinderen zien waar ze aan gewerkt hebben. Op die manier willen we ouders ook meer betrekken en inzicht geven in wat de kinderen geleerd hebben. En vooral trots laten voelen. Als je kind daar staat te stralen, doet dat natuurlijk wel iets met je als ouder.”
Effecten schoolprogramma
“Vooral de kennismaking met de disciplines is de grootste ontwikkelstap op dit moment. Kijk bijvoorbeeld naar het vak drama: jezelf expressief tonen, en op een andere manier taal geven aan je binnenste, je verplaatsen in iemand anders door een rol te spelen. Dat is eng. Die drempel zijn de leerlingen allemaal overgegaan. Ze accepteren het en proberen het uit. Dat is fantastisch om te zien! Je ziet dat het wat toevoegt aan hun ontwikkeling.”
Eefje ziet de groei van de kinderen tijdens de verlengde schooldag ook terug in de reguliere lessen. “In groep 5 zitten een aantal stillere leerlingen, die het blok drama hebben gevolgd. Toen er in de taalles iets gepresenteerd moest worden heeft een van die leerlingen tegen de juf gezegd: ‘Ik durf dat nu wel, dat heb ik bij drama ook gedaan’.”
Docenten vinden
Het vinden van de juiste docenten was niet altijd even makkelijk en is tot de dag van vandaag een klus. Maar met haar enthousiasme weet Marleen toch veel docenten te motiveren: “Het zijn maar weinig lesuren, dus voor kunstdocenten is het niet zo aantrekkelijk. Als je vertelt wat het schoolprogramma inhoudt en hoe bijzonder het is dat de school hier zo veel op inzet, worden ze een stuk enthousiaster en vinden ze het een geweldig plan.”
OBS Broekhem focust zich op motoriek en welbevinden en werkt daarin samen met gemeente Valkenburg. Zo geeft een combinatiefunctionaris sport en bewegen de sportles en heeft hij Marleen kunnen koppelen aan de toneeldocent van het jeugdtheater. Er zit voor OBS Broekhem echt een meerwaarde aan die samenwerking. Eefje: “Mijn tip aan scholen zou zijn: zoek die combinatiefunctionarissen en de CmK-penvoerder op. Als je gemeente die niet heeft, zoek dan verbinding met een welzijnsorganisatie of een maatschappelijke organisatie.”
Tip: zoek die combinatiefunctionarissen op en als je gemeente die niet heeft, zoek dan verbinding met een welzijnsorganisatie of een maatschappelijke organisatie.
Evaluatie
Voor het schoolprogramma heeft Eefje de MR in de ontwikkelfase tijdens corona heel nauw betrokken door met ouders te communiceren via een apart kanaal, ‘SchouderCom’. Elke MR vergadering staat de verlengde schooldag ter evaluatie op de agenda. Eefje: “We verzamelen tips en tops. Het streven is om de verlengde schooldag te koppelen aan de thema’s die aanwezig zijn in de school. Als je gaat dromen, begin je altijd heel perfectionistisch en ga je uit van de ultieme gewenste situatie. Gaandeweg moet je concessies doen. Omdat we het programma op zo’n korte termijn moesten regelen hebben we dat streven losgelaten voor de eerste basislessen en is het de bedoeling om deze thema’s wel te koppelen als de leerlingen zich gaan verdiepen.”
Ook de ‘Toon je Talent’-docenten en MR worden weer uitgenodigd om mee te denken over volgend jaar. De leraren kijken bijvoorbeeld naar hun eigen handelen: heeft deze les bereikt wat ik wilde bereiken bij de leerling en groep? “Evalueren lukt ook door het aan te brengen in je routine en structuur,” vertelt Eefje. “Het hele NP Onderwijs-jaarplan wordt geëvalueerd samen met het team. Dat klinkt heel groots, maar als je het iedere keer in kleine stukjes opdeelt (bijvoorbeeld net voor je vakantie), dan blijft het levend, je houdt het actueel en je krijgt verschillende perspectieven.”
